28 lipca 1942 roku w getcie warszawskim powstała Żydowska Organizacja Bojowa, kierowana przez Mordechaja Anielewicza. W getcie działał też Żydowski Związek Wojskowy, na czele którego stał Mieczysław Apfelbaum. Żydowskie organizacje przeciwstawiały się wznowionej 18 stycznia 1943 roku akcji wywożenia Żydów. Na ulicach warszawskiego getta zginęło kilkaset osób. W ciągu 4 dni Niemcy wywieźli do Treblinki około 6 tysięcy osób.
19 kwietnia 1943 roku oddziały niemieckie liczące 2 do 3 tysięcy osób rozpoczęły ostateczną likwidację getta w Warszawie. Dowództwo nad nimi przejął komendant SS i policji w dystrykcie warszawskim SS-Brigadeführer Jürgen Stroop. Przeciwstawiło się im około 750 osób – słabo uzbrojonych (głównie w pistolety i granaty).
Nie mogąc uporać się z powstaniem Niemcy przystąpili do systematycznego palenia ulic. W powstaniu zginęło około 13 tysięcy osób, w tym 7 tysięcy w walkach, 7 tysięcy wysłano na zagładę do Treblinki, a 36 tysięcy do obozów pracy w Poniatowej i Trawnikach oraz na Majdanek. Zażarte boje trwały do połowy maja. 16 maja 1943 roku Stroop na znak zwycięstwa kazał wysadzić budynek Wielkiej Synagogi na Tłomackiem.
Powstanie w getcie przeżyła zaledwie garstka bojowców. Duża grupa wraz z dowódcą powstania Mordechajem Anielewiczem popełniła 8 maja samobójstwo w schronie przy ul. Miłej 18.
Powstanie w getcie warszawskim stanowiło inspirację do powstań w innych miejscowościach, między innymi w Białymstoku oraz Będzinie.
Opracował Marcin Zieliński
